Toepassingen van ioniserende straling buiten de nucleaire sector

Naast toepassingen in de nucleaire sector wordt ioniserende straling in Nederland op zeer uiteenlopende plaatsen toegepast en aangetroffen. Het betreft handelingen waarvoor de ondernemer voorafgaand een kennisgeving moet doen en waarvoor de ANVS een autorisatie afgeeft, in de vorm van een registratie of een vergunning. Belangrijke voorbeelden zijn:

  • Handelingen met toestellen die ioniserende straling uitzenden in medische en veterinaire instellingen. Het gaat hier om in totaal enkele tienduizenden toestellen, die worden gebruikt voor therapie en diagnostiek;
  • De productie en bereiding van medische radio-isotopen met behulp van cyclotrons en enkele hotcells in diverse instellingen. Deze radio-isotopen worden gebruikt voor therapie en diagnostiek;
  • Handelingen met radioactieve stoffen voor diagnostiek en therapie in medische en veterinaire instellingen;
  • Handelingen met toestellen voor wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld de toepassing van deeltjesversnellers in fundamenteel onderzoek;
  • Handelingen met bronnen in onderzoeksinstellingen en de industrie; bijvoorbeeld niet destructief onderzoek aan objecten en lasverbindingen; diktemeting in papier- en kunststofindustrie; dichtheidsmeting in wegenbouw en baggerindustrie; analyseapparatuur in laboratoria;
  • Handelingen met radioactieve stoffen in onderzoeksinstellingen en de industrie; bijvoorbeeld onderzoek naar processtromen;
  • Enkele faciliteiten voor protonentherapie zijn of worden momenteel opgericht. Bij een dergelijke therapie worden tumoren met protonen bestraald, in plaats van met hoog-energetische gammastraling;
  • In Nederland vinden jaarlijks enkele duizenden transporten van radioactieve stoffen plaats. Daarbij wordt, afhankelijk van de soort en de hoeveelheid radioactief materiaal dat wordt vervoerd, en afhankelijk van het passeren van een landsgrens, een onderscheid gemaakt tussen kennisgevingsplichtige en vergunningplichtige transporten. Verreweg de meeste transporten zijn kennisgevingsplichtig. Zowel voor kennisgevingen als voor vergunningen geldt dat deze voor meerdere transporten in een bepaalde periode kunnen worden afgegeven. Net als bij transporten van splijtstoffen valt het transport van radioactieve stoffen onder internationale bepalingen voor het transport van gevaarlijke stoffen, waarbij in vergunningen verdergaande voorschriften kunnen worden opgenomen;
  • Diverse consumentenproducten bevatten radioactieve stoffen. Voorbeelden hiervan zijn luminescentiebronnen die worden gebruikt voor vluchtwegaanduiding of noodverlichting en thoriumhoudende lampen die worden gebruikt voor professionele verlichting. Bekijk hieronder ook eens het webinar over de stralingsbescherming van consumentenproducten.

Webinar consumentenproducten

Het IAEA heeft een webinar georganiseerd over de stralingsbescherming van consumentenproducten. Tijdens dit webinar worden de volgende vragen beantwoord:

  • Wat zijn consumentenproducten volgens de definitie van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) en waar worden ze gebruikt?
  • Hoe wordt de veiligheid van consumentenproducten gewaarborgd? 
  • Hoe kunnen regelgevende instanties het systeem voor stralingsbescherming van consumentenproducten vaststellen?

Bekijk het webinar over consumentenproducten

Uitdaging voor toezicht

De wereldwijde marktomstandigheden, met inbegrip van de verkoop via internet, maken het voor de stralingsbeschermingsautoriteiten een uitdaging om het goederenverkeer van consumentenproducten over de hele wereld te volgen. Deze bezorgdheid vereist een geharmoniseerde aanpak bij de wettelijke controle van deze goederen.

Transport radioactieve stoffen

In Nederland vinden jaarlijks enkele duizenden transporten van radioactieve stoffen plaats. Daarbij is er, afhankelijk van de soort en de hoeveelheid radioactief materiaal die wordt vervoerd, en afhankelijk van het passeren van een landsgrens, een onderscheid tussen kennisgevingplichtige en vergunningplichtige transporten. Verreweg de meeste transporten zijn kennisgevingplichtig.

Zowel voor meldingen als voor vergunningen geldt dat deze voor meerdere transporten in een bepaalde periode kunnen worden afgegeven. Net als bij transporten van splijtstoffen valt het transport van radioactieve stoffen onder internationale bepalingen voor het transport van gevaarlijke stoffen, waarbij in vergunningen verdergaande voorschriften kunnen worden opgenomen.

Meer informatie

Kijk hier als u meer wilt weten over vervoer van radioactieve stoffen. Klik hier voor het aanvragen van een vergunning voor het transport van radioactieve stoffen.