Radon en thoron zijn radioactieve edelgassen. Ze komen van nature vrij uit de aardbodem en in daarvan gemaakte bouwmaterialen. De concentraties radon en thoron zijn in Nederlandse woningen laag. De gemiddelde concentratie radon is in Nederland ongeveer de helft van het wereldwijde gemiddelde.
Radon
Ieder mens wordt blootgesteld aan radon en thoron. Vooral binnenshuis is het onmogelijk om dit geheel te voorkomen. Door goed te ventileren kun je de blootstelling aan radon en thoron wel beperken.
Door een natuurlijk proces – het zogeheten radioactief verval - veranderen radon en thoron in andere radioactieve stoffen. Deze hechten zich aan zwevende stofdeeltjes. Bij het inademen kunnen deze gebonden radioactieve stoffen in de longen achterblijven en daar ioniserende straling afgeven. Die straling vergroot op lange termijn de kans op longkanker.
Roken versterkt het schadelijk effect
Blootstelling aan straling door radon is een van de factoren die bijdraagt aan de kans om longkanker te krijgen. Vooral voor rokers neemt het risico op longkanker verder toe. Uit onderzoek blijkt dat het gezondheidsrisico van radon bij rokers 25 keer groter is in vergelijking met mensen die nooit gerookt hebben. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) adviseert daarom om te stoppen met roken, omdat dit de gevolgen van radon een stuk schadelijker maakt.
Wat de overheid doet
Het is belangrijk om de gunstige situatie in Nederland te behouden. Dat doet de overheid door radon in woningen goed in de gaten te houden en het bewustzijn over de risico’s te bevorderen. De overheid adviseert ook over maatregelen die bewoners zelf kunnen nemen om radon in hun woning te beheersen.
Het RIVM voert in opdracht van de ANVS en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) onderzoek uit naar radon in Nederlandse woningen, gebouwen en werkplekken. SZW is verantwoordelijk voor het beleid voor stralingsbescherming van werknemers. Het RIVM heeft in 2022 en 2023 een jaar lang radon gemeten in bijna 2.700 woningen en op ruim 350 werkplekken en openbare gebouwen.
Dit onderzoek heeft de volgende inzichten opgeleverd:
- In Nederlandse woningen, gebouwen en werkplekken is de gemiddelde radonconcentratie laag in vergelijking met de rest van Europa
- De radonconcentratie is in 2022 en 2023 gemiddeld iets hoger dan in 2013 en 2014. Dit kan komen door de energiecrisis in 2022. Daardoor zijn mensen minder gaan ventileren.
- Woningen die ná 2013 zijn gebouwd, hebben dankzij mechanische ventilatie gemiddeld een lagere radonconcentratie dan oudere woningen.
- De gemiddelde radonconcentratie in woningen in Zuid-Limburg is 2,5 keer hoger dan in de rest van Nederland. In het Gelderse rivierengebied is dat ongeveer 1,5 keer zo hoog. De bodem bevat daar van nature meer radon dan in de rest van Nederland.
- Op werkplekken en in openbare gebouwen zoals bibliotheken, zijn de radonconcentraties vergelijkbaar met de concentraties in woningen.
- Ook hier is de concentratie wel wat hoger dan bij de vorige meting over 2016 en 2017.
- Ventileren voorkomt dat radon zich in een ruimte ophoopt.
De radonconcentratie in binnenruimtes worden een jaar lang gemeten met behulp van speciale meters. De gemeten radonconcentratie wordt uitgedrukt in becquerel per kubieke meter binnenlucht (Bq/m3).
Nationaal Actieprogramma Radon
In Nederland zijn de radonconcentraties in het binnenmilieu van nature laag, maar dat is niet in alle Europese landen zo. Het beheersen van de risico’s van blootstelling van personen aan radon wordt op Europees niveau geregeld. Iedere lidstaat stelt een Nationaal Actieprogramma Radon vast, waarin staat welke maatregelen ze neemt om de risico’s van radon in het binnenmilieu zo veel mogelijk te beperken. Door rekening te houden met nationale omstandigheden kunnen de maatregelen optimaal worden afgestemd op de risico’s.
In Nederland is de ANVS aangewezen om de uitvoering van het Nationaal Actieprogramma Radon te coördineren. Dit staat in het Besluit basisveiligheidsnormen stralingsbescherming (Bbs). De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat heeft het Nationaal Actieprogramma Radon mede namens de minister van SZW in 2021 vastgesteld.
Wat kan je zelf doen?
Het goed ventileren van het binnenmilieu van uw woning is belangrijk om blootstelling aan radon zoveel mogelijk te voorkomen. Door ventilatie stroomt er frisse lucht naar binnen. Het verversen van de lucht in binnenruimten voorkomt dat radon zich kan ophopen en samen met stofdeeltjes in de luchtwegen terecht kan komen.
Voor goede ventilatie gelden de volgende tips:
- Zet gevelroosters en klepramen open.
- Zet ramen op een kier.
- Zorg voor goed onderhoud en de juiste afstemming van mechanische ventilatie.
